کاهش احتمال زوال عقل در نسل‌های جدید؛ خبری امیدوارکننده از دل داده‌های جهانی

پژوهشی تازه نشان می‌دهد که احتمال ابتلا به زوال عقل در نسل‌های جدید، به‌ویژه زنان، در مقایسه با هم‌سن‌وسال‌های نسل‌های پیشین به‌طور قابل توجهی کاهش یافته است. این یافته می‌تواند تحولی در سیاست‌گذاری سلامت عمومی ایجاد کند، اما پژوهشگران همچنان بر لزوم توجه به نابرابری‌ها و افزایش جمعیت سالمند هشدار می‌دهند.

به گزارش Jama Network Open، محققان استرالیایی با تحلیل داده‌های بیش از ۶۲ هزار نفر بالای ۷۰ سال از ایالات متحده، بریتانیا و اروپا، به این نتیجه رسیدند که در سنین مشابه، افراد متولد نسل‌های اخیر با احتمال کمتری به زوال عقل دچار می‌شوند. این داده‌ها از سه مطالعه طولانی‌مدت گردآوری شده و با الگوریتم‌هایی که توانایی شناخت مشکلات شناختی، فعالیت‌های روزانه و سایر معیارهای رفتاری را داشتند، تحلیل شده‌اند.

برای نمونه، در آمریکا میان افراد ۸۱ تا ۸۵ ساله، نرخ زوال عقل در میان متولدین ۱۸۹۰ تا ۱۹۱۳ حدود ۲۵.۱ درصد بود، در حالی که برای متولدین ۱۹۳۹ تا ۱۹۴۳ این رقم به ۱۵.۵ درصد کاهش یافته است. روند مشابهی در اروپا و بریتانیا دیده شد، گرچه در بریتانیا کاهش اندکی ضعیف‌تر بود.

زنان پیشتاز کاهش خطر؛ نقش آموزش پررنگ است
کاهش خطر در میان زنان چشمگیرتر بوده و پژوهشگران علت احتمالی آن را بهبود دسترسی به آموزش برای دختران و زنان در دهه‌های میانی قرن بیستم می‌دانند. آموزش بالاتر نه‌تنها موجب افزایش توان شناختی در طول زندگی می‌شود، بلکه با انتخاب‌های سالم‌تری در سبک زندگی مانند تغذیه مناسب، ورزش و پرهیز از سیگار مرتبط است. نکته قابل توجه آن است که تغییرات اقتصادی نظیر رشد تولید ناخالص داخلی تأثیر چشمگیری بر یافته‌ها نداشته و اثرات مشاهده‌شده بیشتر به تغییرات اجتماعی و پزشکی نسبت داده شده‌اند.

افزایش سالمندی؛ چالشی که باقی می‌ماند
دکتر سابرینا لنزن از دانشگاه کوئینزلند هشدار می‌دهد که هرچند خطر فردی زوال عقل در حال کاهش است، اما با پیر شدن جمعیت در سراسر جهان، تعداد کل مبتلایان همچنان رو به افزایش خواهد بود. بر اساس آمار سازمان جهانی بهداشت، در سال ۲۰۲۱ میلادی بیش از ۵۷ میلیون نفر در جهان با زوال عقل زندگی می‌کردند که سهم زنان در این میان بیشتر بوده است.

پروفسور تارا اسپایرز-جونز از دانشگاه ادینبرو نیز با تحسین این مطالعه، تأکید می‌کند که پیشرفت‌های چشمگیر پزشکی و اجتماعی – مانند آموزش اجباری، ممنوعیت استعمال دخانیات و درمان بهتر بیماری‌های قلبی و دیابت – در کاهش خطر مؤثر بوده‌اند. او اما خاطرنشان می‌کند که پژوهش حاضر بر اساس الگوریتم‌های غربالگری انجام شده و نه تشخیص‌های رسمی بالینی، که این می‌تواند یک محدودیت برای تفسیر دقیق نتایج باشد.

هشدار درباره توقف روند کاهشی و لزوم سیاست‌گذاری هدفمند
برخی دیگر از متخصصان، مانند پروفسور اریک برونر از کالج دانشگاهی لندن، با اشاره به مطالعات موازی در انگلستان و ولز هشدار داده‌اند که روند کاهش در بروز موارد جدید ممکن است متوقف شده باشد. از نگاه او، بررسی تأثیر سیاست‌های اقتصادی مانند ریاضت مالی بر سلامت شناختی سالمندان بسیار ضروری است.

از سوی دیگر، دیوید توماس، رئیس سیاست‌گذاری در مؤسسه تحقیقات آلزایمر بریتانیا، یادآوری کرده که طبق شواهد موجود، نزدیک به نیمی از موارد زوال عقل را می‌توان با مداخله‌های مؤثر در ۱۴ عامل خطر، مانند ترک سیگار، کاهش آلودگی هوا و کنترل دیابت، پیشگیری یا دست‌کم به تعویق انداخت.

این مطالعه پیامی امیدوارکننده برای نسل‌های جوان دارد، اما هم‌زمان زنگ خطری برای سیاست‌گذاران نیز به صدا درمی‌آورد. اگرچه پیشرفت‌های آموزشی و پزشکی ثمر داده‌اند، ادامه این روند نیازمند توجه به نابرابری‌های اجتماعی، اقتصادی و جغرافیایی است. نسل‌های آینده، به‌ویژه در کشورهای در حال توسعه، تنها در صورتی می‌توانند از خطر زوال عقل در امان بمانند که دولت‌ها امروز اقداماتی فراگیر و پیشگیرانه اتخاذ کنند.