فینتک و بازآفرینی نظام مالی جهان
در آینده‌ای که خدمات مالی بیش از پیش دیجیتالی، هوشمند و شخصی‌سازی می‌شوند، فین‌تک‌ها از یک گزینه نوآورانه به یک ضرورت بنیادی در اقتصاد جهانی تبدیل خواهند شد و بقای بانک‌ها و مؤسسات مالی، وابسته به میزان پذیرش و ادغام فناوری‌های فینتک در ساختارهای موجود است.
در دهه گذشته، فناوری مالی یا همان فینتک (Fintech) به یکی از جریان‌های تحول‌آفرین نظام‌های اقتصادی و بانکی جهان تبدیل شد. با ترکیب نوآوری‌های فناورانه و خدمات مالی، فینتک ساختار سنتی نهادهای مالی را به چالش کشید و دسترسی به خدماتی مانند پرداخت، وام‌دهی، سرمایه‌گذاری، بیمه و مدیریت مالی شخصی را برای طیف وسیعی از مردم ساده‌تر، ارزان‌تر و شفاف‌تر کرد.
ارزش بازار
طبق گزارش‌ها، حجم سرمایه‌گذاری جهانی در استارتاپ‌های فینتک در سال ۲۰۲۱ به بیش از ۱۳۰ میلیارد دلار رسید و باوجود افت مقطعی در سال ۲۰۲۳، این صنعت همچنان رشد بلندمدتی را تجربه می‌کند. ارزش بازار جهانی فینتک در سال ۲۰۲۴ از ۲۰۰ میلیارد دلار عبور کرد و پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۳۰ با نرخ رشد مرکب سالانه (CAGR) بیش از ۱۵ درصد، توسعه یابد. این رشد سریع ناشی از نیاز به دیجیتالی‌سازی خدمات مالی، افزایش تقاضا برای شفافیت، شخصی‌سازی خدمات و گسترش نفوذ اینترنت و گوشی‌های هوشمند در سراسر جهان است.
تحول و توسعه
تحولات چشمگیری مانند پرداخت‌های دیجیتال، بانکداری باز (Open Banking)، هوش مصنوعی در تحلیل‌های مالی، فناوری بلاک‌چین برای پردازش تراکنش‌ها و توکن‌سازی دارایی‌ها مسیر صنعت مالی را متحول کرده‌اند. علاوه‌بر این، دیفای (DeFi) یا خدمات مالی غیرمتمرکز با حذف واسطه‌ها و بانک‌ها، امکان ارائه خدمات مالی بر بستر بلاک‌چین را فراهم و مفاهیم سنتی اعتماد، مالکیت و کنترل را بازتعریف کرد.
بازیگران
مدل‌های نوآورانه کسب‌وکار فینتک به شیوه‌های متنوعی ظهور کردند و اپلیکیشن‌هایی مانند Venmo و Cash App با مدل پرداخت فرد به فرد، نحوه انتقال پول را به شکل کامل تغییر دادند. اکنون نئوبانک‌هایی نظیر Chime و Monzo بدون داشتن شعبه فیزیکی، خدمات کاملاً دیجیتالی ارائه می‌کنند. مدل BNPL (خرید کن، بعداً پرداخت کن) با شرکت‌هایی مانند Klarna و Afterpay، امکان خرید اقساطی فوری بدون کارت اعتباری را فراهم ساخت. پلتفرم‌هایی مانند Robinhood و Wealthfront نیز با کاهش هزینه‌های سرمایه‌گذاری و ارائه مدیریت مالی خودکار، دسترسی عموم مردم به بازارهای مالی را تسهیل کردند.
چالش‌ها و فرصت‌های فینتک در ایران
باوجود محدودیت‌های بین‌المللی، صنعت فینتک در ایران طی سال‌های اخیر رشد محسوسی داشت. جمعیت جوان، ضریب نفوذ بالای گوشی‌های هوشمند و مشکلات سیستم بانکی سنتی، زمینه‌ساز پذیرش سریع راهکارهای دیجیتال شدند.
در حال حاضر، شرکت‌های متعددی در حوزه پرداخت، رمزارز، خدمات سرمایه‌گذاری و انتقال پول فعالیت می‌کنند. با این حال، نبود قوانین شفاف و به‌روز، تغییرات ناگهانی قوانین پولی و مالی، عدم اتصال به نظام‌های مالی بین‌المللی و کندی صدور مجوزها از مهم‌ترین موانع رشد این صنعت محسوب می‌شوند. باوجود این چالش‌ها، فرصت‌های مهمی در حوزه‌هایی مانند اعتبارسنجی هوشمند، وام‌دهی دیجیتال، بیمه‌های خرد، رمزارزها و بانکداری دیجیتال وجود دارند که می‌توانند زمینه‌ساز شکل‌گیری فضای جدید صنعت مالی باشند.
فین‌تک‌ها هزینه‌های واسطه‌گری را به‌شدت کاهش داده، سرعت تراکنش‌ها را افزایش داده و تجربه کاربری را بهبود بخشیده‌اند. رشد سریع این صنعت، نشان‌دهنده وابستگی روزافزون نظام‌های مالی سنتی به فناوری‌های نوین است. در آینده‌ای که خدمات مالی بیش از پیش دیجیتالی، هوشمند و شخصی‌سازی می‌شوند، فین‌تک‌ها از یک گزینه نوآورانه به یک ضرورت بنیادی در اقتصاد جهانی تبدیل خواهند شد. بقای بانک‌ها و مؤسسات مالی، وابسته به میزان پذیرش و ادغام فناوری‌های فینتک در ساختارهای موجود است و این تحول بزرگ نیازمند نوآوری مستمر، حکمرانی هوشمند، و تعامل سازنده میان بازیگران سنتی و نوین صنعت مالی است.