بازی‌های حرکتی می‌توانند به بهبود کنترل رفتاری کودکان اوتیستیک کمک کنند
مطالعه‌ای جدید نشان می‌دهد که بازی‌های حرکتی و فعالیت‌های فیزیکی مانند یوگا، رقص و بازی‌های گروهی می‌توانند به بهبود مهارت‌های شناختی و کاهش رفتارهای منفی در کودکان اوتیستیک کمک کنند.
مطالعه‌ای نوآورانه که به‌تازگی در مجله علمی Disability and Rehabilitation منتشر شده است، نشان می‌دهد که فعالیت‌های بازی‌محور مبتنی بر حرکات کل بدن می‌توانند نقش مؤثری در بهبود مهارت‌های شناختی و کاهش رفتارهای منفی در کودکان مبتلا به اختلال طیف اوتیسم ایفا کنند. این مطالعه که به‌صورت آزمایشی و با مشارکت ۴۰ کودک ۵ تا ۱۴ ساله انجام شد، برای نخستین بار به‌طور سیستماتیک تأثیر بازی‌های حرکتی را بر عملکرد اجرایی، به‌ویژه کنترل بازداری (inhibitory control)، مورد ارزیابی قرار داده است.
اختلال طیف اوتیسم نوعی وضعیت عصب‌تحولی است که توانایی‌های فرد در ارتباط اجتماعی، پردازش حسی و کنترل رفتاری را تحت تأثیر قرار می‌دهد. بسیاری از کودکان اوتیستیک علاوه بر علائم اصلی، با مشکلاتی در زمینه کنترل تکانه‌ها، واکنش‌های حسی غیرعادی و دشواری در برنامه‌ریزی ذهنی روبه‌رو هستند. این موارد اغلب در قالب رفتارهای تکراری، پرخاشگری، بی‌توجهی یا واکنش‌های منفی در محیط‌های اجتماعی بروز می‌کنند.
در مطالعه حاضر، کودکان به دو گروه تقسیم شدند: گروه اول در بازی‌های حرکتی شامل یوگا، رقص، بازی با توپ و مسیرهای مانعی شرکت کردند و گروه دوم در فعالیت‌های نشسته مانند نقاشی، مطالعه و ساخت اشیاء با لگو مشارکت داشتند. هر گروه طی ۸ هفته، مجموعاً ۱۶ جلسه آموزش دریافت کرد. برای ارزیابی میزان پیشرفت، آزمون رایانه‌ای Flanker (جهت سنجش کنترل بازداری) پیش و پس از دوره برای هر کودک اجرا شد و همچنین رفتارهای کودکان در طول جلسات تحلیل ویدیویی شد.
نتایج به‌روشنی نشان داد که کودکان گروه حرکتی در پایان دوره واکنش‌های سریع‌تری در آزمون Flanker داشتند که نشانگر بهبود در کنترل بازداری است. همچنین، کاهش چشمگیری در بروز رفتارهای منفی نظیر بی‌قراری، ناسازگاری و پرخاشگری در این گروه مشاهده شد. در مقابل، گروه بازی‌های نشسته تغییری در این زمینه‌ها نشان نداد. پژوهشگران معتقدند این یافته‌ها بیانگر ارتباط تنگاتنگ میان عملکرد اجرایی مغز و تنظیم رفتار در کودکان اوتیستیک است.
دکتر آنجانا بات، نویسنده اصلی مقاله و استاد دانشگاه دلاور، می‌گوید: «بیشتر مداخلات رایج در درمان اوتیسم تمرکز بر مهارت‌های زبانی و ظریف دارند و حرکات درشت‌بدنی را نادیده می‌گیرند. یافته‌های ما نشان می‌دهد که بازی‌های خلاقانه و فعال می‌توانند به بهبود عملکرد شناختی، رفتاری و اجتماعی کودکان اوتیستیک کمک کنند.»
این تحقیق همچنین تأکید می‌کند که فعالیت بدنی منظم، از جمله بازی‌های حرکتی، ورزش‌های گروهی، یوگا یا حتی بازی آزاد در فضای باز، می‌تواند با افزایش جریان خون و ترشح مواد شیمیایی مؤثر در مغز، عملکرد شناختی و توجه را تقویت کند. علاوه بر آن، حرکات ریتمیک می‌توانند به تنظیم هیجانات و کاهش اضطراب کمک نمایند.
با وجود نتایج امیدوارکننده، محققان به محدودیت‌های مطالعه نیز اشاره کرده‌اند؛ از جمله حجم کم نمونه و کمبود شرکت‌کنندگان دختر. دکتر بات تأکید می‌کند که مطالعات بزرگ‌تر و جامعه‌محور برای تأیید این نتایج و بررسی اثربخشی بلندمدت این مداخلات ضروری است. وی اعلام کرد که تیم تحقیقاتی در تلاش است بودجه لازم برای اجرای یک کارآزمایی بالینی گسترده در سطح جامعه را جذب کند.
در نهایت، این پژوهش پیام روشنی برای خانواده‌ها و مربیان دارد: فراهم کردن فرصت‌هایی برای فعالیت‌های بدنی منظم و هدفمند می‌تواند به رشد همه‌جانبه کودکان اوتیستیک در حوزه‌های حرکتی، شناختی، اجتماعی و هیجانی کمک کند.